Kwaliteitsborging bij AGF-producten: kwetsbaarheid, analyse en regelgeving

Aardappelen, groenten en fruit (AGF) vormen een kerncategorie binnen de voedingsmiddelenindustrie. Door hun verse, onbewerkte karakter zijn deze producten extra gevoelig voor bederf, besmetting en kwaliteitsverlies. Voor kwaliteitsmanagers is inzicht in risico's, analyseparameters en toepasselijke wetgeving essentieel voor borging van veiligheid en markttoegang.

Kwetsbaarheid van AGF-producten

AGF-producten blijven metabool actief na de oogst. Deze biologische activiteit maakt ze gevoelig voor:

• Temperatuurschommelingen
  Verkeerde opslagtemperatuur versnelt rijping of veroorzaakt fysiologische schade.
• Mechanische beschadiging
  Transport- en oogstschade bevordert microbieel bederf en schimmelvorming.
• Microbiële contaminatie
  Hoog vochtgehalte en open structuur maken producten vatbaar voor pathogenen.
• Beperkte houdbaarheid
  AGF-producten bevatten geen conserveermiddelen en vereisen snelle afzet.

Deze kwetsbaarheid vraagt om versnelde logistiek en gerichte kwaliteitscontrole.

Essentiële analyses bij AGF-producten

Afhankelijk van producttype en bestemming worden onder andere de volgende analyses uitgevoerd:

Residuenanalyse

• Gewasbeschermingsmiddelen (conform Verordening (EG) 396/2005)
• Zware metalen (zoals cadmium, lood)
• Nitraten (vooral bij bladgroenten)

Microbiologisch onderzoek

• Salmonella spp.
• Listeria monocytogenes
• E. coli (STEC)

Fysisch-chemisch onderzoek

• Brix (suikergehalte)
• pH / zuurgraad
• Textuur (penetrometer/afschuifweerstand)

Sensorische beoordeling

Uiterlijk, geur, smaak, mondgevoel

Voedingswaardeanalyse

• Vitaminen (bijv. vitamine C, foliumzuur)
• Mineralen (bijv. kalium, ijzer)
• Vezelgehalte

Analyseresultaten worden gebruikt voor productspecificaties, leveranciersbeoordeling, procesvalidatie en onderbouwing van claims.

Regelgeving en etikettering AGF-sector

1. Europese regelgeving

Verordening (EU) 1169/2011
Basis voor alle voedselinformatie aan consumenten.

Nieuwe AGF-handelsnormen per 2025

Gedelegeerde Verordening (EU) 2023/2429

Uitvoeringsverordening (EU) 2023/2430
Specifieke eisen voor citrus, bananen en andere AGF-categorieën.

Algemene handelsnorm
Geldt voor producten zonder specifieke norm; bevat basiscriteria voor rijpheid, uiterlijk en integriteit.

2. Nationale regelgeving (Nederland)

Warenwetregeling uitlekgewichten (champignons, zuurkool)

Landbouwkwaliteitsregeling 2007
KCB voert toezicht uit op EU-handelsnormen in de Nederlandse markt.

Gezondheidsclaims en nutriëntenonderbouwing

Het gebruik van claims is gebonden aan Verordening (EG) 1924/2006. Voor AGF betekent dit:

• Alleen toegestaan bij wetenschappelijk onderbouwde nutriëntclaims.
• Nutriënt moet in significante hoeveelheid aanwezig zijn.
• Onderbouwing vereist gevalideerde analysemethoden.
• NVWA toetst claims op juistheid via hun Handboek Voedings- en Gezondheidsclaims.

Voorbeelden:

• "Bron van vitamine C" vereist >15% van de referentie-inname per 100 g.
• "Rijk aan vezels" vereist ≥6 g per 100 g.

Biologische productie: eisen en controle

Biologische AGF-producten vallen onder Verordening (EU) 2018/848. Kernprincipes:

• Geen synthetische gewasbeschermingsmiddelen of kunstmest.
• Alleen gebruik van biologisch uitgangsmateriaal.
• Verbod op GGO's.
• Verplichte vruchtwisseling en bodemverrijking.

Keurmerken:

• Europees Biologisch Keurmerk
  Verplicht op alle biologische producten binnen de EU.
• SKAL Biocontrole
  Nationale toezichthouder, verantwoordelijk voor certificering en inspectie.
• On the way to PlanetProof
  Geen biologisch keurmerk, maar stelt aanvullende duurzaamheidseisen.

Conclusie

AGF-producten vereisen nauwkeurige monitoring vanwege hun korte houdbaarheid en hoge bederfgevoeligheid. Door inzet van gevalideerde laboratoriumanalyses en naleving van actuele wetgeving kunnen kwaliteitsfunctionarissen voldoen aan zowel wettelijke verplichtingen als marktverwachtingen. Analysegegevens zijn daarbij onmisbaar voor claimonderbouwing, leveranciersselectie en kwaliteitsborging in de keten.